Aşağı ok tuşu (↓), bilgisayar klavyelerinde bulunan ve temel olarak imleci veya seçimi aşağı yönde hareket ettirmeye yarayan bir tuştur. Genellikle dört yönlü ok tuş takımının (yukarı, aşağı, sol, sağ) bir parçası olarak bulunur. Ayrıca, bazı klavyelerde sayısal tuş takımında da bulunabilir.
Aşağı ok tuşunun kullanım alanları, kullanıldığı yazılım veya ortama göre değişiklik gösterebilir. En yaygın kullanım alanları şunlardır:
Metin Düzenleme: Metin düzenleme programlarında (örneğin, Microsoft Word, Google Docs) imleci bir satır aşağıya taşır. Eğer bir metin seçiliyse, seçimi bir satır aşağıya doğru genişletir.
Web Tarayıcıları: Web sayfalarında aşağı doğru kaydırma (scroll) yapmak için kullanılır. Uzun web sayfalarını okurken pratik bir yöntemdir. Özellikle, klavye kısayolları ile daha hızlı gezinme imkanı sunar.
Menüler ve Listeler: Menülerde veya listelerde aşağı doğru hareket ederek farklı seçeneklere ulaşmayı sağlar. Örneğin, bir açılır menüdeki seçenekler arasında gezinmek için kullanılabilir.
Oyunlar: Birçok bilgisayar oyununda karakteri veya nesneyi aşağı yönde hareket ettirmek için kullanılır. Özellikle arcade tarzı oyunlarda ve yön kontrolünün önemli olduğu strateji oyunlarında sıkça kullanılır.
Sunum Yazılımları: Sunum yazılımlarında (örneğin, PowerPoint, Keynote) bir sonraki slayda geçmek veya animasyonları tetiklemek için kullanılabilir.
Dosya Yöneticileri: Dosya yöneticilerinde (örneğin, Windows Gezgini, macOS Finder) dosyalar veya klasörler arasında aşağı doğru gezinmeyi sağlar.
Aşağı ok tuşu, diğer tuşlarla birlikte kullanılarak farklı işlevler de gerçekleştirebilir. En yaygın kombinasyonlar şunlardır:
Shift + Aşağı Ok: Metin düzenleme programlarında veya dosya yöneticilerinde seçimi aşağı yönde genişletir. Birden fazla satırı veya dosyayı aynı anda seçmek için kullanışlıdır.
Ctrl + Aşağı Ok (Windows): Metin düzenleme programlarında imleci bir sonraki paragrafa taşır.
Command + Aşağı Ok (macOS): Metin düzenleme programlarında imleci belgenin sonuna taşır.
Alt + Aşağı Ok (Bazı Uygulamalar): Farklı uygulamalarda farklı işlevleri tetikleyebilir. Örneğin, bazı e-posta istemcilerinde bir sonraki okunmamış mesaja geçmeyi sağlayabilir.
Uzun süreli bilgisayar kullanımında, klavye ve fare pozisyonu ergonomi açısından önemlidir. Aşağı ok tuşunu sık kullanan kişilerin, el ve bileklerini doğru pozisyonda tutmaya özen göstermeleri gerekmektedir. Yanlış pozisyonlarda uzun süreli kullanım, Karpal Tünel Sendromu gibi rahatsızlıklara yol açabilir.
Aşağı ok tuşuna basıldığında, klavye denetleyicisi bir tarama kodu (scancode) üretir ve bu kodu bilgisayara gönderir. İşletim sistemi, bu tarama kodunu alarak ilgili yazılıma iletir. Yazılım, alınan koda göre ilgili işlemi gerçekleştirir. Klavyelerin farklı düzenleri (QWERTY, QWERTZ, AZERTY vb.) olmasına rağmen, aşağı ok tuşunun konumu genellikle standarttır.
Aşağı ok tuşuna alternatif olarak kullanılabilecek çeşitli yöntemler bulunmaktadır:
Fare Tekerleği: Web sayfalarında ve belgelerde kaydırma yapmak için kullanılabilir.
Dokunmatik Yüzey: Dizüstü bilgisayarlarda dokunmatik yüzey üzerinden kaydırma hareketi yapılabilir.
Ekran Klavyesi: Fiziksel klavyesi olmayan cihazlarda ekran klavyesi kullanılarak aşağı ok tuşuna erişilebilir.
Sesli Komutlar: Bazı işletim sistemleri ve uygulamalar, sesli komutlarla kaydırma yapma imkanı sunar.
Ok tuşları, bilgisayarların ilk dönemlerinden beri kullanılmaktadır. İlk bilgisayar terminallerinde imleci hareket ettirmek için kullanılan bu tuşlar, zamanla kişisel bilgisayarların ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Grafik kullanıcı arayüzlerinin (GUI) yaygınlaşmasıyla birlikte, ok tuşlarının kullanım alanları da genişlemiştir.